İsveç’te maden tekellerine karşı direniş büyüyor

İsveç'te maden tekellerine karşı direniş yaygınlaşıyor. Yeni Maden Yasasından en fazla zarar görenler ise Samiler ve güney kesimlerindeki yöre halkı ile çiftçiler.

İsveç’te yerli ve uluslararası tekellerin doğayı katletme girişimlerine karşı direniş yaygınlaşarak sürüyor. Maden ocakları açmak için girişimde bulunan maden tekelleri ve onlara arama izni veren İsveç hükümeti ve kurumlara yönelik tepkiler artıyor.

Maden ocaklarının açılmasının planlandığı yerleşim birimlerinde yaşayan halk, bir araya gelerek yeni örgütlenmelere gidiyor. Toplantılar, konferenslar yapıyor. Protesto gösterileri düzenliyor ve ocakların açılmasını engellemek için zaman zaman barikatlar kuruyor.

Dört sağ partinin 2013 yılında yer aldığı koalisyon hükümeti, uluslararası maden tekellerinin maden aramalarını kolaylaştıran bir yasayı yürürlüğe koydu. İsveç’i maden sanayinde lider ülke konumuna getirme iddiasıyla kabul ettiği yasayla 2030 yılına kadar ülkedeki maden ocaklarının sayısını iki katına çıkarmayı hedefliyor.

EN FAZLA SAMİLER VE ÇİFTÇİLER ZARAR GÖRÜYOR

Yeni Maden Yasasından en fazla zarar görenler ise İsveç’in kuzey bölgelerinde yaşayan İskandinavya’nın yerli halkı Samiler ve İsveç’in güney kesimlerinde yaşayan yöre halkı ile çiftçiler.

Hükümet ve kurumlar, yeni maden yasasının maden ocaklarının açıldığı bölgelerde halka iş imkanı yaratacağını ve refah seviyesini yükselteceğini iddia ederken, Samiler, maden ocaklarını kültür ve varlıklarına yönelik bir tehdit olarak görüyor. Geleneksel geçim kaynakları olan ren geyiği besiciliği ve balıkçılığa zarar vereceğini belirterek maden ocaklarının açılmasına karşı çıkıyor.

En uzun süren direniş bir Sami kenti olan Jokkmokk’un batısındaki Kallak yerleşim biriminde yaşanıyor. Samiler, İngiliz Beowulf Mining şirketinin Kallak’ta demir cevheri çıkarma girişimini engellemek için gösteriler yaptı ve barikatlar kurdu. Yasal itiraz haklarını kullanan Samiler, şimdi hükümetin karar vermesini bekliyor.

'YENİ BİR MADEN OCAĞI REN GEYİĞİ BESİCİLİĞİ VE TURİZMDEN DAHA ÖNEMLİ'

Rönnbäck yerleşim biriminde bulunan zengin nikel kaynakları da Boliden adlı İsveç tekelinin kâr etme iştahını kabarttı. Bölgede bulunan Sami köyü, maden ocağı açılmasını protesto etti. Ancak İl Genel Meclisi, “Yeni bir maden ocağının açılması ren geyiği besicliği ve turizmden daha önemli” değerlendirmesini yaparak şirkete maden çıkarma izni verdi. Hükümetin de onayladığı karara karşı Samilerin direnişi sürüyor.

İsveç’in güneyindeki Gränna’da Tasman Metal adlı şirketin maden ocağı açma girişimi yöre halkının direnişiyle karşılaştı. İsveç’in ikinci büyük gölü Vättern’den elde edilen içme sularının kirleneceğini belirten yöre halkı, maden ocağının açılmasına karşı çıktı.

Hükümetin maden ocağı açılması için verdiği izni Yüksek İdare Mahkemesi bozdu. Şirketin yeniden maden ocağı açmak için başvuruda bulunması üzerine yöre halkı, “Vättern- İçme Suyumuzu Kurtarın” adlı bir örgütlenmeye giderek maden ocağına karşı seferberlik başlattı.

İsveç’in kuzeyindeki Oviken’de de yöre halkı, EU Energi Corporation şirketinin vanadyum arama girişimlerine karşı protesto gösterileri düzenledi. Yerel politikacılar da şirketin maden ocağı açmasına karşı çıktı.

Stockholm’un güney kesimlerinde yer alan Gnesta’da Avusturya tekeli European Cobalt’ın kobalt, nikel ve bakır arama girişimine karşı çıkan yöre halkı ve çiftçiler, konuyu mahkemeye taşıdı.

DİRENİŞİN ÖNCÜLÜĞÜNÜ RAHİBE VE KONT YAPIYOR

İsveç’in güneyindeki Skåne bölgesinde yer alan Österleden’de maden tekellerinin talanına karşı kitlesel bir protesto dalgası yükseliyor. Politikacılar, belediyeler, yöre halkı ve toprak sahiplerinin de yer aldığı direnişin önderliğini Başrahibe Moder Crista ve Kont Carl Piper yapıyor.

Maden ocakları açma izni vermeye yetkili kurum, merkezi Londra’da bulunan Scandivadium Ltd'ye toprakların verimli olduğu Österleden’de maden araması için  izin verdi. Ancak Skåne bölgesindeki il genel meclisleri, belediye yönetimleri, toprak sahipleri ve yöre halkı şirkete maden arama izni verilmesine karşı.

Kurumlar,  ve halk, maden ocaklarından çevreye yayılacak kimyasal atıkların çevreyi ve içme sularını kirletmesinden kaygılı.

Tomelilla Belediye Başkanı Leif Sandberg, İsveç devlet televizyonuna belediyeleri ve yerleşim birimlerinde hiçbir biçimde maden ocakları açılmasını istemediklerini belirterek şunları kaydetti.

“Yiyecek üretimi en azından maden çıkarımı kadar önemli ve yiyeceksiz yaşayamayız. Bu ikisinin karşı karşıya konması talihsizliktir. Maden ocaklarına çevrenin yanı sıra birçok nedenle karşıyız. Bizim Fyledalen’de 70 bin evin su ihtiyacını karşılayan su kaynaklarımız var ve ayrıca önemli gıda sanayinin temiz ve iyi suya ihtiyacı var.”

İL GENEL MECLİSLERİ VE BELEDİYELER DE KARŞI

Skåne İl Genel Meclisi de, maden izni veren kuruma gönderdiği yazıda maden arama çalışmalarından bölgelerinde bulunan pek çok yerleşim biriminin olumsuz etkileneceği uyarısında bulundu. 

Simrishamn Belediyesi, maden ocaklarından çevreye yayılan sızıntıların içme suyu ile karışma riski olduğunu belirterek maden ocaklarının açılmasına karşı olduğunu açıkladı.

Scandivadium Ltd, Skåne bölgesinde yer alan 10 yerleşim biriminde altın, gümüş, çinko, bakır, demir ve vanadyum bulmak için araştırma yapacak.

TOPLANTI VE GÖSTERİLER BİRBİRİNİ İZLİYOR

Bölgelerinde maden ocakları açılmasına karşı çıkan halk, oylama yapılması talebiyle “Veto Nu” adlı örgütlenmeye gitti. Maden ocaklarının açılmasını engellemek için 12 bin imza topladı. Aralarında Stocholm’un da yer aldığı pek çok yerleşim biriminde kamuoyu oluşturma toplantıları ve gösteriler örgütledi.