İran’da köklü bir devrimci mücadele tarihi var. İran'da devrimci mücadele yürüten öncülerin büyük çoğunluğu Şah döneminde Şah Rıza Pehlewi, daha sonra İran rejimi tarafından katledildi.

Bu devrimci önderlerden biri de Bijan Cezani. İran Halkın Fedaileri kurucusu olan Bijan Cezani, 44 yıl önce İran Şahlık rejimi tarafından esir tutulduğu zindanda 8 arkadaşı ile birlikte katledildi. 

Bijan Cezani, Hossien Cezani ve Alamtaj Kalantari Nazari'nin oğlu olarak Tahran'da doğdu. Ailesi Şah Rıza'nın sürgünüyle başlayan siyasal özgürlük döneminden Muhammed Mossadegh'in devrilmesine kadar Tudeh Partisi'ne katılmaya başladı. Polis memuru olan babası 1945'te Tudeh'de aktif  bir şekilde yer almaya başladı.  Annesi ise kadın kollarında görev alıyordu.

ERKEN YAŞLARDA MÜCADELEYE KATILDI

Erken yaşlarındayken siyasal ve devrimci mücadeleye  katılan Cezani, 1953 yılında Musaddık yönetiminin Şah Rıza Pehlevi tarafından düzenlenen askeri bir darbe ile devrilmesinden kısa bir süre sonra, 16 yaşındayken tutuklandı. Daha sonra Sovyet çizgisindeki İran Komünist Partisi TUDEH’in gençlik örgütlenmesine katıldı. Cezani, bu yıllarda da birçok kez hapse girip çıktı ve ağır işkenceler gördü. Daha sonra Cezani ve Ali Ekber Farahani, Muhammed Aştiyani, Hamid Eşref gibi militanlar TUDEH’i reformizm ve halka ihanetle suçlayarak partiden ayrıldı. Başka örgütlerden ayrılmış olan Amir Pezav Poyan ve Mesut Ahmedzade gibi yoldaşlarıyla bir araya gelen bu grup, Fedayin-ü Halk (Halkın Fedaileri) adlı bağımsız bir Marksist-Leninist örgütü kurdu.

Örgütün ilk toplantısı Bijan Cezani ve arkadaşları tarafından 1963 yılında gerçekleştirildi. Bu toplantıda örgüt, İran'daki güçlü Amerikan etkisinin ve ilerici muhaliflere karşı yürütülen baskının barışçıl eylem yöntemlerini tamamen işlevsiz kıldığı sonucuna ulaştı.

İran’da silahlı mücadelenin gerekliliğine inanan ve bu yolda hazırlıklara girişen örgüt, 1967 yılında polis tarafından ortaya çıkarıldı; Cezani ile birlikte birçok üye de tutuklandı.

Yakalanamayan militanlar, Siah-Kal ayaklanması ile silahlı mücadeleyi başlattılar. Şubat 1971’de Hazar Denizi kıyısında küçük kent olan Siah-Kal’daki jandarma noktasına Ali Akbar Safahi-Farahani komutasında bir saldırı düzenlendi. Siah-Kal, İran devrimci hareketi için bir çıkış noktası ve sıçrama aşaması oldu. Cezani, kaleme aldığı yazılarda, Siah-Kal olayının önemini şöyle vurguluyor: 

“Mutlak bir baskı ve suskunluk döneminde; halkın çaresizliğinin en derin noktasında, rejimin ise gücünün doruğunda olduğu bir dönemde, Siah-Kal’daki gerilla savaşçıları rejimin paralı askerlerine saldırmışlardır. Silahlı mücadele, geleneksel olarak hiçbir zaman rejime karşı askeri taktiklerin, politik olmayan biçimlerde bile kullanılmadığı (yani aşiret kavgalarının, silah kaçakçılığının, silahlı soygunların vb. olmadığı) bir bölgede başlamıştır. Jandarma noktasına yapılan saldırının sadece bir tek amacı olabilirdi: Devrimci bir hareketin rejime karşı savaşı.”

HAPİSTE KATLEDİLDİ

1967 yılında birçok arkadaşı ile birlikte İran Şah Rejimi tarafından tutuklanan Cezani, 15 yıl hapse mahkûm edildi. Bu süre içinde silahlı mücadelenin teorik ve örgütsel sorunlarına yönelik yazılar yazmayı sürdürdü, ancak çok geçmeden sekiz arkadaşıyla birlikte “kaçmaya çalıştıkları” gerekçesiyle hapisteyken öldürüldü.

Cezani ve birçok kadrosu zindana atılmış olsa da kısa süre içinde örgüt, işçiler, öğrenciler ve aydınlar arasında geniş bir sempati sağlayarak adını bütün dünyaya duyurdu.

HALKIN FEDAİLERİ GİDEREK BÜYÜDÜ

Cezani liderliğindeki Halkın Fedaileri Örgütü’nün Cezani tarafından formüle edilen politikleşmiş bir askeri savaş stratejisi yolunda gittiğini fark eden İran Şahlık Rejimi, örgütün birçok militanını tutuklayarak, Şah’ın işkence örgütü olan SAVAK’ın hapishanelerinde  işkence ile yada idam, kurşuna dizme ile katletti. 

Ancak buna rağmen 1970’lerin son aylarına gelindiğinde Bijan Cezani’nin kurduğu ve liderliğini yaptığı Halkın Fedaileri, en az beş bin civarında militanı ve on binlerce sempatizanı olan etkin bir örgüt haline gelmişti. 

AYNI ZAMANDA TEORİSYEN

Bijan Cezani, devrimci önderliğini pratik askeri eylemlerin yanı sıra Marksist-Leninist teorik araştırma, inceleme ve bölgesel sorunlarının çözüm yöntemleri teorilerini ileri sürerek yapıyor. Yayımlanmış iki kitabı var. Kitaplarında İran ve bölgenin devrimci dinamikleri, bu devrimci dinamiklerin gerçek bir devrimi gerçekleştirmek için nasıl örgütlenmesi gerektiği konularını inceliyor. Antifaşist ve antikapitalist olan Cezani, tutuklu bulunduğu zindanda yazdığı yazılarda İran devrimcilerinin önündeki engelleri irdeliyor. Cezani, Newaf Safavi’nin kurduğu İslami örgütleri de irdeleyerek, bu örgütlenmede Müslüman Kardeşler'in örnek alındığı ancak Müslüman Kardeşler'in Şialığa uyarlama biçiminde ele alındığına vurgu yaparak, İran’daki tehlikeye dikkat çekiyor. 

KÜRTLER İÇİN 'EN DEVRİMCİ HALK' DİYOR

Eserleri ve devrimci teorilerinde Kürtleri de irdeleyen Bijan Cezani, Kürtleri bölgenin en devrimci dinamiklere sahip halkı olarak tanımlarken, Kürt partileri arasındaki iç tasfiyelere de dikkat çekiyor. Cezani, Başur'da tasfiye edilen Süleyman Moini, İKDP’nin silahlı mücadele sorumlusu İsmail Şerifzade, Mela Avare, Abdullah Moini gibi öncülerin tasifiye edilmesiyle, Kürtlerin devrimci mücadelelerinin uzun vadede engellenmek istediği öngörüsünde bulunarak, bu iç tasfiyeleri yapanlardan hesap sorulmasını istiyor.