Nükleer anlaşması tarafları çözüm bulmaya çalışıyor

2015 Nükleer Anlaşması’nın ABD dışındaki tarafları ile İran arasındaki müzakereler Viyana’da sürerken, özellikle Çin’in konunun BMGK önüne gelmesine karşı çıktığı bildiriliyor.

2018’de ABD Başkanı Donald Trump’ın geri çekilme kararı ardından Birleşmiş Milletler (BM) gözetiminde 2015 yılında İran’ın yanı sıra Britanya, ABD, Fransa, Rusya, Çin ve Almanya’nın imzaladığı nükleer anlaşmasının geleceği henüz belirsizliğini koruyor.

Trump’ın İran’a yönelik ekonomik yaptırımları yeniden devreye koyması ardından diğer 5 ülkenin İran’ı anlaşmada kalmaya ikna çabaları sürüyor. Geçtiğimiz gün Almanya, Britanya ve Fransa’nın Tahran’a yönelik ‘nükleer kapasiteli balistik füze’ geliştirdiği suçlaması ardından yaşanan gerginliğe rağmen 6 ülkenin temsilcileri Viyana’da bir araya geldi.

İRAN’DAN ANLAŞMAYA BAĞLI KALMASI İSTENİYOR

Dün 3 saat kadar süren müzakerelerden net bir sonuç çıkmazken, Avrupa ülkelerinin İran’a yönelik BM yaptırımlarını yeniden gündeme getirmeleri de tartışıldı. Müzakerelerde yer alan Almanya, Fransa ve Britanya, bu konuyu geçtiğimiz ay gündeme getirmişlerdi. Ancak bunun nükleer anlaşmasının kesin olarak sonlanması anlamına geleceği biliniyor.

Viyana’daki görüşmeler sonrasında konuşan Avrupa Birliği (AB) Diplomasi Servisi Genel Sekreteri Helga Schmid, Avrupa ülkelerinin İran’dan 2015 anlaşmasının şartlarına olduğu gibi uymasını istediklerini belirtti.

İran ise, ABD’nin geri çekilmesi ardından topun yalnızca kendisine atılmasına karşı çıkıyor.

ÇİN BMGK’YE GELMESİNE KARŞI

Öte yandan Çin, BM Güvenlik Konseyi’nde uzlaşmazlıkların çözümüne yönelik mekanizmanın çalıştırılmasına karşı olduklarını duyurdu. Çin heyetine başkanlık eden diplomat Fu Cong, bu konunun müzakerelerde de gündeme getirilmediğini vurguladı.

Fu Cong ayrıca, sorunun BMGK önüne getirilmesine ilişkin olarak, “BMGK önüne getirilmesi kimsenin çıkarına değildir; belki ABD’nin dışında” diye konuştu.

İRAN’I CİDDİ MANADA ZORLUYOR

ABD’nin anlaşmadan geri çekilerek İran’a yönelik ekonomik baskı aracı olarak yaptırımları devreye koyması ardından Tahran yönetimi de nükleer faaliyetlerini arttırmıştı. İran, anlaşmada belirlenen zenginleştirilmiş uranyum üretim miktarının aşıldığını geçtiğimiz aylarda duyurmuştu.

2015’teki anlaşma, İran’ın tüm nükleer faaliyetlerini ve tesislerini uluslararası gözlemecilere açması karşılığında yıllardır uygulanan ekonomik yaptırımların aşamalı olarak kaldırılmasını öngörüyordu. Anlaşmanın hemen ardından Fransa ve Almanya olmak üzere birçok ülkeden büyük şirketler İran’a yatırımlara başlamıştı.

Ancak dönemin ABD Başkanı Barack Obama’dan görevi devralan Donald Trump, 2018 Mayıs’ında anlaşmanın ‘çok kötü’ olduğunu söyleyerek, ülkesinin geri çekildiğini ilan etmişti. Hemen ardından devreye konulan ekonomik yaptırımlar nedeniyle birçok batılı ülkenin şirketleri İran’la ticaret veya bu ülkeye yatırım yapma projelerini askıya almak zorunda kalmıştı. İran’da son yıllarda yoksulluk ve yolsuzluklara karşı yapılan gösteriler de ülkedeki ekonomik çıkmazı doğrular nitelikte.