Kuzey Suriye’de 12 Mart 2004 tarihinde Deyrazor’un Fituva ile Qamişlo’nun Cihat futbol takımları arasındaki karşılaşma sırasında başlayan Qamişlo katliamının 14’üncü yıl dönümü. O dönem Kürt ve Arap takımları arasındaki bir futbol maçı sırasında Suriye devletinin başlattığı provokasyon ile gerçekleştirilen “Kürt soykırımı” onlarca insanın hayatını kaybetmesi, onlarcasının da yaralanması ve işkenceden geçirilmesi ile sonuçlandı.

Qamişlo’nun Xerbi mahallesinde o zamanki ismiyle Qamişlo stadyumunda öğleden sonra oynanması beklenen Fituva ve Cihat takımları arasındaki karşılaşma daha başlamadan, tüm işaretlerin önceden hazırlandığını gösterdiği provokasyon adım adım hayata geçirildi. 2014 yılındaki siyasi atmosfer de Kürtlere saldırıya zemin sunuyordu. ABD’nin Irak’a müdahale etmesi, Arap milliyetçilerinde Kürtlere karşı nefret dilini geliştirmiş, Saddam Hüseyin ve Baas partisi yandaşları müdahaleden Kürtleri sorumlu görmeye başlamıştı. Irak sınırında bulunan ve Baas partisiyle güçlü bağları olan Deyrazor kentinin futbol takımıyla yapılacak karşılaşma Arap milliyetçilerine Kürtlere saldırı için aradıkları ortamı sağlamıştı.

Ancak Rojava Kürtlerini sindirmek üzerine kurulan hesaplar yanlış yapılınca, Kürt halkı yaklaşık on günü süren serhıldanlarla daha sonra Kuzey Suriye Demokratik Federasyonu olarak hayat bulan Rojava devrimi  için adeta inanç tazeledi. Rojava halkı Kobanê, Amûdê, Dêrik, Serêkaniye, Efrin, Halep ve Şam’da serhildanlar ile 12 Mart katliamını protesto etmek için günlerce meydanlardan ayrılmadı. Suriye devleti ve Arap milliyetçilerinin halk serhildanlarını şiddet kullanarak bastırmaya çalışması üzerine 30 aşkın Kürt yaşamını yitirdi yüzlercesi de yaralandı. Gözaltı ve işkence furyası ise aylarca devam etti. Gözaltına alınan bir çok kişiden olayın üzerinden 14 yıl geçmesine rağmen hala haber alınamıyor.

KATLİAM PROVASI BİRGÜN ÖNCE YAPILDI

Karşılaşmadan bir gün önce otobüslerle Qamişlo kentine gelen Hesekê ve Dêrazor’daki Fituva takımı taraftarları, kent çarşısında Kürtlere hakaret eden sloganlar atıp dükkanlara saldırarak ertesi gün yaşanacak olayların fitili ateşledi. O gün Cihat takımı kadrosunda yer alan Hesen Çaçan, yaklaşan tehlikeyinin farkında olduklarını söylüyor:

“Karşılaşmadan önce olay çıkacağını biliyorduk, engellemeye çalıştık ancak önüne geçemedik.”    

12 Mart günü öğleden sonra karşılaşmayı izlemek için bugünkü ismiyle ‘12 Mart Şehitleri Stadyumu’na giden Cihat takımı taraftarı Heme Osman ise, girişte çok sıkı bir aramadan geçirildiklerini söylüyor ancak ekliyor:

“Fituva takımı taraftarları yanlarında getirdikleri taş, sopa ve çeşitli kesici maddelerle içeri alındı. Onların üstünü aramadılar.”  

GERGİNLİK HER GEÇEN GÜN ARTIYORDU

Hesen Çacan, yaklaşık 20 yıllık futbol hayatından sonra, şimdi Qamişlo’da emlakçılık yapıyor. 12 Mart katliamı sırasında Cihat futbol takımının kadrosunda yer alan Çacan, o gün tanık olduğu olayları ANF’ye anlattı. 

Fituva takımıyla yaptıkları maç öncesinde de benzer saldırılarla yüzyüze kaldıklarını ifade eden Çaçan, dönemin atmosferini şöyle özetliyor, “İdlip takımı Umeya ile maçımız vardı. O maçta da bize hakaret edildi. Kürtlerin sembollerine küfür ediyorlardı. Maçın sonunda, Suriye güçleri müdahale ederek olayları durdurdu. Biz hangi maça gitsek, bize nefretle yaklaşıyorlardı. Gerginlik her geçen gün artıyordu.” 

Her geçen gün tırmandırılan gerginlik, Qamişlo’da stadyumun güvenliğini sağlaması gereken görevlilerin uygun ortam yaratmasıyla saldırıya dönüşüyor. Çaçan’da, taraftarları Heme Osman’ın anlatımlarını teyit ediyor:

“Fituva taraftarlarını taş ve sopalarla stadyuma girdiler. Maç öncesi ısınmak için  sahaya indik. Futbol maçlarında her yerde geçerli olan bir kural var, taraftarlar stadyumun ayrı bölümlerinde dururlar. Fituva taraftarları zorla bizim taraftarların içerisine girmişlerdi. Niyetleri iyi değil. Daha ısınma hareketleri yaptığımız sırada bizim taraftarlara taş ve soplarla saldırdılar. Cihat taraftarları kaçmaya çalışırken izdiham oldu.”

RADYODAN YAPILAN HABER VE BAŞLAYAN SALDIRILAR

Dikkat çeken bir ayrıntıya işaret eden Çaçan’ın anlatımları katliam planının önceden hazırladığı düşüncesini de güçlendiriyor:

“Maçlar o zaman radyodan yayınlanıyordu. Meleb El Xedra programı vardı, çok dinleniyordu. O programda Qamişlo’daki futbol maçı sırasında çıkan olayların ardından 2 çocuğun öldüğü haberi yayınlandı. Haberin duyulması üzerine bütün kent stadyuma gelerek, çocuklarını ve akrabalarını aramaya başladı. Hakem karşılaşmayı durdudu. Bizler soyunma odasına geçip yaklaşık 2 saat karşılaşmanın yeniden başlaması için bekledik. Halk staduyumun etrafına toplanmıştı. Ondan sonra olaylar başladı. İlk şehitleri o zaman verdik. Karşılaşmadan önce olay çıkacağını biliyorduk, engellemeye çalıştık ancak önüne geçemedik. Eğer güvenlik güçleri engellemek isteseydi yapabilirdi fakat sadece izliyorlardı. Olayların büyümesini istiyorlardı.”

ATEŞ ETME EMRİ HESEKE VALİSİNDEN

Çaçan’ın “büyümesini istiyorlardı” dediği olaylar, Suriye polisi ve istihbaratının istediği gibi oldu. Deyrazor ve Haseke’den gelen Fituva takımı taraftarlarını saha içerisinde güvenlik çemberine alan Suriye polisi ve istihbaratı, Arap milliyetçisi grupların da desteğiyle stadyum etrafında  toplanan halka saldırdı. Bu gelişme oyların  “taraftarlar arasında yaşanan kavgadan” çıkıp Kürtler ve devlet arasında yaşanan çatışmalara dönüşmesini beraberinde getirdi. Tüm kente yayılan Serhildanlar, ikinci gün de devam edince, 13 Mart sabahı Qamişlo’ya gelen Hesekê valisi Suriye güvenlik güçlerine halka ateş etmeleri emrini verdi.

SOKAĞA ÇIKMA YASAĞINA CEVAP: SERHİLDAN

İkinci gün sokağa çıkma yasağı ilan eden Suriye devleti, orduya sokağa indirdi. Rakka, Deyrazor ve diğer vilayetlerden getirilen takviye güçler, önceki gün yaşamını yitirenler için Xerbi mahallesinde bulunan Qasimlo camisinde yapılacak merasime giden halka saldırdı. Kürt halkında infaal yaratan bu saldırının ardından Serêkaniyê, Amudê, Kobanê, Efrin, Dêrik, Hesekê, Şam ve Halep’e sıçrayan serhildanlar, Suriye devletini on gün boyunca adeta sarstı. Bir çok yerde devlet kurumlarına el konuldu.

Rojava Kürtlerini bastırmak amacıyla devreye konulan ve daha sonra katlima dönüşen 12 Mart saldırısına Kürt halkı serhildanla cevap vererek 19 Temmuz 2012 Rojava devrimine giden süreçin en önemli adımı da atılmış oldu. Qamişlo serhildanıyla yeniden örgütlenen Kürt halkı, 5 yıl sonra Kuzey Suriye Demokratik Federasyon’unu Arap, Kürt, Ermeni, Hiristiyan halk ve inanç gruplarıyla birlikte inşa ederek, halklar arasına ekilmek istenen düşmanlık tohumlarına devrimle devam cevap verdi.