İnsan Hakları Derneği (İHD) Amed Şubesi, Kuzey Kürdistan'da 2018 yılında yaşanan hak ihlallerinin raporunu açıkladı.

OHAL'in kalıcılaştırıldığına dikkat çeken İHD, "demokratik hukuk devleti gayesinden giderek uzaklaşan ve yargının siyasetin vesayetine girdiği, yine alabildiğine otoriter ve baskıcı bir yönetim şekline dönüşümün gerçekleştiği Türkiye’de,  düşünce, ifade ve örgütlenme özgürlüğünün sınırsız bir tehdit altında olduğuna önemle işaret etmek isteriz" denildi.

HDP'ye dönük siyasi soykırım uygulamalarına da işaret eden İHD, devlet güçlerinin saldırıları sonucu sivil ölümlerinin de yaşandığını belirtti ve "Müzakere koşullarının sağlanması amacıyla çatışmasızlığa geri dönülmelidir" dedi.

İHD, 402'si ağır olmak üzere 1154 hasta tutsağın ölüme terk edildiğine de vurgu yaptı.

TECRİT VE AÇLIK GREVLERİ

İmralı tecridine ve açlık grevlerine dikkat çekilen açıklamada, şunlar kaydedildi:

"İmralı Yüksek Güvenlikli F Tipi Kapalı Cezaevi’nde uygulanan ağırlaştırılmış tecrit uygulamaları, bu dönemde de yoğunlaşarak devam etmektedir. Hükümlü mahpus statüsünde bulunan PKK Lideri Abdullah Öcalan’a ve aynı hapishanede bulunan 3 siyasi mahpusun avukatları ve aileleriyle görüştürülmemesi insan hakları ihlalidir. Hapishanelerde kişiye özgü uygulamaların, insan hakları anlayışı ve insancıl hukukla bağdaşmayan bir durum olduğunu özellikle ifade etmek istiyoruz. Yine Kürt sorunun çözümü açısından da çok ciddi riskleri barındıran bir hal almakta olduğunu hatırlamak isteriz! DTK Eş Başkanı ve HDP Hakkari Milletvekili Leyla Güven başta olmak üzere hapishanelerde bulunan 280’i aşkın siyasi mahpus farklı tarihlerde başlamak üzere, İmralı hapishanesinde uygulanan tecrit politikalarını protesto etmek amacıyla süresiz ve dönüşümsüz olarak açlık grevleri eylemlerine başlamışlardır. Tahliye olduktan sonrada açlık grevi eylemini sürdüren ve 90’ıncı gününe geride bırakan Leyla Güven başta olmak üzere, kimi mahpuslarda sağlık durumlarının kritik eşiği aştığı görülürken, grevdeki mahpusların yaşam hakkının korunmasına yönelik önleyici tedbirlerin alınmadığı ve soruşturma, tecrit gibi uygulamalarla karşı karşıya bırakıldığı gözlemlenmektedir."

Yaşamını yitiren gerillaların cenazelerinin alınması ve ailelerine teslim edilmesi sürecinde de hak ihlalleri yaşandığına değinildi.

RAPORDAN

Raporda yer alan hak ihlali verileri ise şöyle:

"Yaşam Hakkına Yönelik İhlaller

Keyfi Öldürme, Silah Kullanma yetkisinin ihlali veya Dur ihtarına uymadığı gerekçesiyle;

Güvenlik güçleri tarafından vurulan 4 kişi yaşamını yitirdi, 4 kişi yaralandı.

Köyü korucuları tarafından vurulan 5 kişi yaşamını yitirdi, 3 kişi yaralandı.

Hapishanelerde 1 Hasta mahpus yaşamını yitirdi. 1 mahpus cezaevinde şüpheli bir biçimde yaşamını yitirdi. 2 mahpus ise yaralandı.

2 kişi faili meçhul saldırılarda yaşamını yitirirken, 6 kişi ise yaralandı.

Resmi hata ve ihmal sonucu 11 kişi yaşamını yitirirken, 106 kişi ise yaralandı.

7 asker ve polis, intihar ettikleri iddia edilerek şüpheli bir şekilde yaşamını yitirdi.

2018 yılında; 1 siyasi parti yöneticisi ve 1 doktor saldırı sonucu yaşamını yitirdi, 1 öğretmen, 1 yerel yönetici, 2 avukat ve 5 doktor gerçekleşen saldırılarda yaralandı.

Çatışmalar arasında kalan 1 sivil yurttaş yaşamını yitirirken, 3 sivil yurttaş da yaralandı.

Bölge kentlerinde 2 çocuk, mayın ve sahipsiz bomba patlaması sonucu yaşamını yitirdi. 2’si çocuk olmak üzere toplam 6 kişi de yaralandı.

2 çocuk, 1 kadın ve 1 erkek olmak üzere 4 kişi, kimliği belirsiz kişi veya kişilerce kuşkulu bir biçimde öldürüldü.

Çatışmalı ortamda meydana gelen ihlaller ise şu şekilde;

6 kent merkezi ve bu kentlere bağlı 16 ilçe sınırlarında bulunan yüzlerce bölgeyi kapsamına alacak şekilde toplamda, 46 kez özel güvenlik bölgesi ilanları gerçekleşti. Bazı bölgelerdeki ilanlar, periyodik şekilde uzatıldı. 5 kent merkezi ve bu kentlere bağlı 16 ilçede bulunan 565 köy/mahalle ve bu köy/mahallere bağlı bulunan 657 mezrayı kapsamına alacak şekilde toplamda, 16 kez sokağa çıkma yasağı ilan edildi.

Askeri operasyonlar ve çatışmalar sırasında 5 kez ormanlar ve ekinlik arazilerde yangın çıktı.

Yaşamını yitiren en az 3 örgüt militanına ait cenaze, ailesine teslim edilmedi.

Yaşamını yitiren örgüt militanlarının defin edildiği, en az 5 kez mezar/mezarlık tahrip edildi.

Kadınların Yaşam Haklarına Yönelik İhlaller;

11 kadın intihar etti, 4 kadın da intihar teşebbüsünde bulundu.

47 kadın aile içi şiddet sonucu katledildi, 30 kadın ise yaralandı. 3 kadın cinsel saldırıya maruz kaldı.

11 kadın toplumsal yaşamda saldırı sonucu katledildi, 9 kadın ise yaralandı. 12 kadın cinsel saldırıya maruz kalırken, 2 kadın da kaçırılarak alıkonuldu. 8 kadın ise fuhuş yapmaya zorlandı.

Çocukların Yaşam Haklarına Yönelik İhlaller;

3 çocuk intihar etti, 4 çocuk da intihar teşebbüsünde bulundu.

3 çocuk aile içi şiddet sonucu katledildi, 7 çocuk ise yaralandı, 10 çocuk cinsel istismara maruz kaldı.

4 çocuk toplumsal yaşamda maruz kaldıkları şiddet yaşamını yitirdi, 6 çocuk ise yaralandı. 82 çocuk cinsel istismara maruz kalırken, 4 çocuk kaçırılarak alıkonuldu.

İşkence Yasağına Yönelik İhlaller

En az 17 kişi gözaltında işkenceye ve kötü muameleye maruz kaldı.

83 kişi gözaltı yerleri dışında (sokak-ev baskını) işkence ve kötü muameleye maruz kaldı.

211 mahpus, cezaevinde işkence ve kötü muameleye maruz kaldı.

20 kişi, güvenlik güçlerinin ajanlık dayatmalarına maruz kalırken, 8 kişi de tehdit edildi.

9 kişi, toplumsal gösterilerde müdahale sonucu veya dövülerek yaralandı.

Kişi Özgürlüğü ve Güvenliğine Yönelik İhlaller

54’ü çocuk 2 bin 837 kişi gözaltına alındı.

5’i çocuk 496 kişi tutuklandı.

2 bin 368 ev baskını yapıldı.

Düşünce, İfade ve Örgütlenme Özgürlüğüne Yönelik İhlaller

Her yıl düzenlenen 1 festival (Munzur Doğa ve Kültür Festivali) yasaklandı.

1 gazetenin 3 sayısı ve 12 kitap hakkında toplatma kararı verildi.

1 yayınevine, 1 haber ajansı ve 1 gazete temsilciliği bürosuna (2 kez) baskın düzenlendi.

İnternet haber sitelerine 8 kez erişim engeli getirildi.

Düşüncelerinden dolayı; 12 soruşturma dosyasında 77 kişi hakkında soruşturma başlatıldı. 19 dava dosyasında 91 kişi hakkında dava açıldı.

Aralarında siyasetçi, gazeteciler ve kamu emekçilerinin de bulunduğu 61 dosyada 684 kişi hakkında değişik hapis ve para cezaları verildi.

18 siyasi parti binası, saldırı veya baskına uğradı. 

Güvenlik güçleri tarafından 13 toplumsal gösteri veya açık hava toplantısına müdahale edildi.

Toplantı veya gösteriler, kimi kentlerde süresiz, kimi kentlerde her ay yenilerek yasaklandı.

2018 yılında 26 kez yasaklama kararı açıklandı.

Hapishanelerdeki Hak İhlalleri

165 mahpus, gerekçe gösterilmeden sürgün/sevk edildi.

183 mahpus sağlık hakkı ihlaline maruz kaldı.

118 mahpus ve aileleri arasındaki görüşmeler engellendi.

En az 25 mahpus tecrit ve izolâsyona maruz kaldı.

En az 40 mahpus hakkında soruşturma başlatıldı.

22 mahpusun haberleşme hakkı engellendi.

18 mahpus, sosyal etkinlik haklarından mahrum bırakıldı.

Ekonomik ve Siyasal Haklara Yönelik İhlaller

Güvencesiz çalışma koşulları sonucu meydana gelen iş kazalarında; 20 işçi yaşamını yitirdi, 12

işçi yaralandı.

1344 işçi, işten çıkarıldı.

200 işçi ücretlerini alamadı.

1 Belediyeye kayyım atandı ve 259 mahalle/köy muhtarı İçişleri Bakanlığı tarafından

görevinden alındı."