Başur'daki seçimler ne kadar demokratik?

Başûrê Kurdistan halkı yarın beşinci kez bölgesel parlamento için sandık başına gidiyor. 26 yıllık seçim cetveline bakıldığında Başur'daki seçimlerin demokratik olup olmadığı görülüyor.

ABD, Saddam Hüseyin’in Kuveyt'e girmesi ile başlayan Birinci Körfez Savaşı'ndan sonra 1991 yılında 'Çekiç Güç'ü konuşlandırdı. Çekiç Güç’ün konuşlandırılmasından sonra Başûrê Kurdistan hava sahasını Bağdat yönetimine kapatarak, 36-42’nci paralel olarak belirlediği Başur sınırlarını belirledi.

ABD hava sahasını Saddam rejimine kapatıp sınırları belirledikten bir yıl sonra, 1992 yılında Washington’da Başûrê Kurdistan Parlamentosu'nu kurdurdu. Parlamentonun kuruluşunun ilan edilmesinden sonra Başur'da 19 Mayıs 1992'de ilk seçimler yapıldı. İlk parlamento oturumunda Kürt Özgürlük Hareketi PKK’ye karşı savaş kararı alındı. 3 Ekim 1992'de başlayan savaş, Xakurkê ve diğer bazı bölgelerde anlaşma adıyla durdurulsa da yıl boyunca devam etti.

İLK SEÇİMLER

Başur'da 1992 yılında yapılan ilk seçimlere, KDP, YNK, Sosyalist Parti ile Kürdistan bağımsız partileri ittifakı, Yekitiyê Demokrati Kürdistan Partisi ile Kürdistan Komünist Partisi ittifakı ve İslami Liste, Sami Abdurrahman’ın Kürdistan Demokratik Halk Partisi Listesi, Bağımsız Demokratlar Listesi adlı parti ve listeler katıldı.

İlk seçimlerde KDP yüzde 45.5, YNK yüzde 43.63 oranında oy aldı. İlk seçimde parlamento 105 milletvekilinden oluşuyordu. Yüz milletvekili Kürt partileri, 5 milletvekili de Başur’daki azınlıklar için belirlenmişti.

İKİNCİ SEÇİMLER 13 YIL SONRA

İkinci seçimler ancak 13 yıl sonra yapılabildi. Seçimlerin 13 yıl boyunca ertelenmesi, KDP ile YNK arasındaki derin çelişkiler ve çatışmalar olarak gösterildi.

KDP ve YNK arasındaki çatışma, çelişki ve sorunlardan ötürü 2005 yılına kadar bir daha seçim yapılamadı. 2003 yılında ABD tarafından Irak’a müdahale edilmesinden sonra ortaya çıkan koşullar, Mam Celal’ın kurulan Irak geçici yönetimi başkanlığını yapması, KDP ve YNK’yi yakınlaştırdığı gibi başta ABD olmak üzere uluslararası güçlerin telkinlerinden ötürü bir araya getirdi.

2005 yılında Irak yeni anayasasının kabul edilmesinden sonra 30 Ocak’ta ikinci seçim yapıldı. 2005 yılında yapılan seçimlere ise KDP ve YNK muhalefet partilerini ezmek için ortak liste ile gitti. Seçimlere KDP ve YNK’nin oluşturduğu Demokratik Yutsever İttifakı, Komale İslami ve Kürdistan Emekçiler Partisi ile bağımsızlardan oluşan ittifak katıldı. KDP ve YNK oyların yüzde 89.55’ini aldı. Komaley İslami oyların yüzde 4.68, Kürdistan Emekçiler Partisi ve Bağımsızlar listesi ise yüzde 1.17 oranında oy aldı.

ÜÇÜNCÜ SEÇİMLERDE KDP-YNK BÜYÜK OY KAYBETTİ

Başur'da üçüncü seçim 25 Temmuz 2009 tarihinde yapıldı. Buna da 24 parti ve liste katıldı. KDP ve YNK bu kez Kürdistani Liste adıyla yeni bir ittifakla seçime girdiler. Üçüncü seçime YNK’den ayrılan Newşirwan Mustafa’nın kurduğu Goran Hareketi de katıldı. Bunların yanı sıra üçüncü seçimlere Kürdistan İslami Hareketi adıyla İslami grupların hepsinin içinde yer aldığı ittifak, Hizmet ve Reform Hareketi, Sosyal Adalet ve Özgürlük Listesi, Türkmen Demokratik Hareketi, Irak Türkmen Cephesi, Hewler Türkmen Listesi, Süryani Demokratik Hareketi, Keldani, Süryani, Asuri İttifakı, Ermeni Bağımsız adaylar katıldı.

Üçüncü seçime Kürdistani Liste adıyla giren KDP ve YNK ikinci seçimlerde aldığı yüzde 89.55 oranındaki oyun büyük bir çoğunluğunu kaybederek, yüzde 57.34 oranında kaldı. Goran Hareketi oyların yüzde 23.75'ini aldı.

DEMOKRATİKLEŞME ENGELLENİYOR

Başûrê Kurdistan'da dördüncü bölgesel seçimler 21 Eylül 2013 tarihinde yapıldı. 31 liste ve parti katıldı. 17’si bölgesel parlamentoya parlamenter sokabildi. Bu yıldaki bölgesel seçimlere Dr. Fayik Gulbi ve Necibe Ömer eş başkanlığındaki Kürdistan Demokratik Çözüm Partisi, parti olarak girdi. Kürdistan Demokratik Çözüm Partisi Başur'da siyasetin demokratikleştirilmesi, iki partinin iktidarı yerine halkın demokratik yönetimi yönetimini savunan bir program oluşturmuş. Kürdistan Demokratik Çözüm Partisi seçimlere girmesine rağmen Parlamento resmi sitesinde bu partinin adının geçmemesi ve seçimlere girdiği ile aldığı oy oranının yer almaması Başur'da demokratik değişim isteyen partilere yaklaşımları gösteriyor. Yarın yapılacak 5. Bölgesel seçimlere Tevgerê Azadi Partisi'nin keyfi uygulamalarla sokulmaması Başur'daki seçimlerin demokratik olmadığını bir kez daha gösteriyor.