Mam Zeki Şengalî’nin ardından Yeni Özgür Politika gazetesinin hazırladığı dosyanın bugünkü bölümünde mücadele arkadaşlarından Xane Agal, Heso Ekinci, Salih Özdoğan ve Cahit Zerdeşti’ye yer vereceğiz. Tümü Êzîdî olan bu isimlerin tanışıklıkları mücadelenin ilk dönemlerine, 1978’lere kadar uzanıyor.

Xane Agal’ın kızkardeşi Binevş Agal (Berivan) ile eşi Ali Agal da özgürlük mücadelesinin şehitleri. Hikayesini dinlediğimizde Xane Agal ve şehit eşi Ali Agal’ı mücadeleyle tanıştıranın Mam Zeki olduğunu öğreniyoruz. O günlere dönerek başlıyor anlatmaya: “1979’da Batman’ın Beşiri ilçesine bağlı Bazivan (Kumgeçit) Köyünden Celle’ye göç ettik. Ülkeden yeni gelmiş, her şeyin yabancısıydık. Büyük bir hasret ve özlem vardı. Böyle bir süreçte özgürlük mücadelesiyle tanıştık.

Gerçekten, susamış birinin su aramaya çıkması gibiydi arayışımız. Ülkeden kopuşta, birçok şeye açtık. Bu açlıkla bir arayış içinde girdik ve yurtsever arkadaşlarla karşılaştık. Eşim Heval Aliyle birlikte Almanya’ya geldik. Zeki arkadaş bizden önce buraya gelmişti. Hareketi tanıyordu. Êzîdî toplumuyla tanışıyor ve büyük bir bağlılığı vardı. Yurtseverliği geliştirme, mücadeleye yeni arkadaşlar katma çabası içeresindeydi. Zeki arkadaş, birebir bizi mücadeleyle tanıştırdı.

TÜM SORULARIMI YANITLADI

Haval Zeki ve eşim birlikte eve gelip, derneğe gitmemi, eylem ve etkinliklere katılmamı istediler. ‘Benim bir kadın olarak oralarda ne işim var?’ deyip, tepki gösterdim. Eşime de, ‘oralara gitme ne işin var’ dedim. ‘Bu nasıl bir iş ne yapıyorsunuz’ diye sordum. Bu soruların hepsini Heval Zeki’ye de sordum. Evimizde, yaptığımız sohbetlere tüm bu soruların hepsinin cevabını verdi bana.

HEVAL ZEKİ ÖNCÜMÜZDÜ

Ben de çalışmalarda yer almaya başladım. O dönemler çalışma yürüten yoldaşlarımız arasında, şehit düşen Heval Berivan, Abdullah Sevgat, Ahmet Ergin de vardı. Bunlar militandı. Burada çok değerli bir çalışma yürütüyorlardı. Bilinçli bir çalışma yürütüyorlardı. O zaman televizyon yoktu. Biz kasetler dağıtıyorduk. Serxwebûn, Berxwedan dergileri geliyordu.

O dönemde ERNK ilan edildi. ERNK’yi tanıtmak istedik. Birçok gece düzenliyor ve çok aktiftik. Nerede bir Kürt ailesi varsa, gerekirse 100 kilometre uzakta olusun, görüşmek için yol gidiyorduk. Hepimiz fabrikalarda çalışıyorduk. Ancak Heval Zeki öncüydü. Kapı kapı dolaşıyorduk. Propaganda yazılı ve sözlü yapıyorduk.

EŞİ, YOLDAŞI ŞEHADETE ULAŞTI

Eşim Ali Agal bir süre Celle’de çalışma yürüttükten sonra tamamen partiye katıldı. Onun çalışma alanı Fransa’ydı. Ülkeye dönüş yapmak istediğini bildirdi. Kabul edildi. Fransa’da vedalaştık. 1988’da ülkeye dönüş yaptı. Batmanlı yoldaşı Xalit Balta ile 1990’da Kurtalan bölgesinde çıkan bir çatışmada şahadete ulaştı.

93 NEWROZ’UNDA QAMIŞLO’DA

Heval Zeki’yle birlikte uzun bir süre çalışmalar içinde yer aldık. Birçok yerde karşılaşıyorduk. Ben 1992’de Kürdistan’da akademiye gittim. Akademinin son devresi bizdik. İsmi ‘Zafer Devresi’ydi. O zaman Heval Zeki Kürdistan Ulusal Meclisi (KUM) üyesiydi. Heval Zeki ile KOM’dan bir komisyon Qamişlo’ya gelmişti. Ben de bu dönemde Qamişlo’da çalışmalar yürütüyordum. Tamda 93 Newroz’una denk geldi görüşmemiz. Halk alanlara çıkıyor kimse evde kalmıyordu. Birlikte Newroz’a gittik.

ÖCALAN’LA GÖRÜŞME: HALKINIZA HİZMET EDİN

Daha sonra Avrupa’ya tekrar geldi. Ancak tutuklandıktan kısa bir süre tekrar ayrıldı. Sonra Önderlikle görüştük. Bizlere, ‘Êzîdîler için çalışma yürüteceksiniz. Şengal halkın içine gideceksiniz. Özgürlük fikrini onlarla anlatacaksınız. Yaşanan hakikate sahip çıkacaksınız. Bu halka gerekeni layıkıyla yerine getireceksiniz. Êzîdîler olarak topluluğunuzu daha iyi tanıyorsunuz. Êzîdî arkadaşlar yönünü kendi toplumlarına çevirmeli. Halkına hizmet etmeli. Ben diğer arkadaşlardan daha çok sizi tanıyorum. Yanlış ve yetmezlikler olmaması için, Şengal Êzîdîleri içinde çalışma yürütmelisiniz’ dedi. Bu esaslar üzerine Zeki arkadaş zaten Êzîdîlerin içinde çalışma yürütüyordu. Zeki arkadaşla, Musul’da bir evimiz vardı.

Bu dönemde militanlığı Heval Zeki’de gördük. Daha o zamanda Heval Zeki Şengal’de tanınmıştı. Şengal’de yaşanacak devrimin başıydı. Yeni özgürlük mücadelesini halka anlatıyorduk. Saddam’ın sistemi yıkılmıştı, KDP bu bölgeyi himayesine almak istiyordu. KDP bize saldırıyor arkadaşlarımızı cezaevine koyuyordu. Heval Zeki, birçok yol ve yöntemle arkadaşlarımızın serbest bırakılmasını sağladı.

ŞEHADETİ ÖNÜMÜZDE IŞIKTIR

Savaş uçakları Şengal’i bombaladığında Heval Zeki’nin hedef alındığını düşünemedim. Haberi aldığımızda inanmak istemedik. Korkularımız büyüktü. Şehit düşmesi çok ağır bir duygu. Mam Zeki, bir inançtı. Onun talebi bizimde talebimizdir: “Özgür ve onurluca bir yaşam.” Bunun için bir gün mücadelesinde tereddüt etmedi. Şahadeti hep önümüzde bir ışık olacaktır. Ölüm beni bulana dek bu davanın takipçisi olacağım.

İLK KÜRDİSTAN İŞÇİ DERNEĞİNİ AÇTI

Heso Ekinci: 1981 yazında mücadele sayesinde bir araya geldik. Heval Zeki ve yanındaki bir grupla, Celle’de Kürdistan İşçi Derneği açıldı. Bende birkaç kez derneğe gittim. 83’de, Heval Zeki grubuyla iletişime geçtim. Görüşmelerimizi bu güne dek sürdü. Heval Zeki kendisine doğru bildikleri konusunda kimseyi dinlemezdi. Doğruya göre yürürdü. Ülkeye gideceği akşam gece saatlerine kadar evinde kaldık. Daha sonra telefon üzerinden birkaç kez görüşmemiz oldu. 2013’te, Mam Zeki’nin abisi Süleymanla, Kandil’e görüşmeye gittik, 5 hafta orada kaldık 2 gece Mam’ın misafiri olduk. Döndükten sonra 2016’ya kadarda telefonla görüşmelerimiz sürdü. On binlerce şehidimiz var. Lakin birlikte kalkıp gezdiğimiz arkadaşlar olunca acısı çok ağırdır. 40 yıllık mücadelesinin sonuçları bugün görülebiliyor. Êzîdxan halkı bu emeğin bilincindedir.

PROJESİ YADIM KALDI

Salih Özdoğan: Viranşehirliyim. 1978’de Mam Zeki’yle tanıştım, 2 dönem birlikte çalıştık. Ben ERNK çalışanıydım. Mam Zeki bir dönem bizim bölge sorumlumuzdu. Şehadetinden önce bir telefon görüşmemiz oldu ve bir projesi vardı. Tüm eski arkadaşlar Kandil’de toplanacaktık. Bu projenin iki yıl önce gerçekleşmesi gerekiyordu. Lakin yaşanan çetin savaştan ötürü bu proje için bir türlü koşullar uygun olmadı. Bu sözü vermiştik o da hazırlık yapıyordu.

1999’da bende Şengal’e gittim. Êzîdî halkı üzerinden büyük etki bıraktı. Mam Zeki’yi bir umut olarak görüyorlardı. Sanki Heval Zeki Şengal için doğmuştu. Şahadetini öğrendiğimiz zaman tüm arkadaşlara evine gittik. Ama şehit düştüğünü söylemeye cesaret edemedik. O gece söyleyemedik sabah haber verdik. Halen bir yoldaşı olarak, yaptığımız tüm anmalara rağmen inanmak istemiyoruz. Ancak bu bir savaş, amansız bir düşmanımız var ve mümkündür bu durumlar. Yaptığımız ve isteklerimizin bedeliği ağırdır.

DÜŞMANLIĞI YOK ETTİ

Cahit Zerdeşti: Batman’ın Beşiri ilçesindenim. Heval Zeki’yle 30 yıldan fazla bir süredir tanışıyoruz. Birlikte çözüme kavuşturduğumuz birçok kan davası oldu. Bize örnek oldu. ‘Mam’ ismini biz vermedik. Halk bu unvanı ona layık gördü. 1998’de Önderlik sahasından döndüğümde Mam Zeki cezaevinden çıktı. Birkaç dönem birlikte kaldık. Mam Zeki toplumumuz öncüsü ve dervişidir. Şehadeti büyük bir kayıptır.Mam Zeki doğan tüm çocukların, umudu ve geleceği oldu.

ÊZÎDÎ KADINLAR OLARAK BORÇLUYUZ

Tembiye Yevsen: Mam Zeki’yle çocukluğumu yaşadım. Eğer bugün burada duruyor ve konuşuyorsam bu Mam Zeki’nin emeğidir. Êzîdî kadınlar olarak konuşuyorsak Mam Zeki sayesindedir. Onun için başımız diktir. Mam Zeki’nin yanında olduğumuz zaman hayat bir o kadar yaşanılır ve güzeldi. Eğer gerçekten üzülüyorsak bunu vereceğimiz mücadeleyle göstereceğiz. Bizden talep ettiği: Ulusumuzu sevmemizdir